Debug là một thuật ngữ thường chỉ xuất hiện trong ngành công nghệ thông tin. Tuy nhiên nó lại là một công việc rất quan trọng, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng của sản phẩm. Bởi vậy mọi lập trình viên đều phải nắm rõ về Debug. Nếu chưa hiểu Debug là gì cũng như tác dụng của nó trong lập trình, bạn hãy tham khảo bài viết dưới đây.

1. Debug là gì?

Bug là một thuật ngữ được sử dụng trong ngành công nghệ thông tin để chỉ các lỗi hoặc vấn đề trong phần mềm hoặc ứng dụng. Nó có thể xảy ra khi phần mềm không hoạt động đúng như mong đợi hoặc không thực hiện những chức năng nó đã được thiết kế để thực hiện.

Các bug có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm lỗi lập trình, thiếu sót trong thiết kế, không tương thích với môi trường hoặc phần cứng khác, hoặc các lỗi liên quan đến dữ liệu. Các bug có thể ảnh hưởng đến tính ổn định, hiệu suất và độ tin cậy của phần mềm, và có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được khắc phục.

Việc tìm và sửa các bug trong phần mềm là một quá trình quan trọng trong quá trình phát triển phần mềm để đảm bảo rằng phần mềm hoạt động đúng và đáp ứng được các yêu cầu của người sử dụng.

Debug là quá trình tìm kiếm và sửa lỗi trong phần mềm hoặc hệ thống. Khi phát triển phần mềm, lỗi có thể xảy ra khi lập trình viên viết mã, thiết kế phần mềm, hoặc khi chạy chương trình. Khi đó, người phát triển phần mềm sử dụng công cụ debug để tìm ra nguyên nhân của lỗi và sửa chúng. 

Công cụ debug cung cấp cho người phát triển phần mềm các thông tin về các biến, hàm, lệnh và vị trí lỗi để giúp họ xác định nguyên nhân lỗi và sửa chúng. Quá trình debug rất quan trọng để đảm bảo phần mềm được hoạt động chính xác và đáng tin cậy.

2. Tại sao cần phải debug?

Debug là một hoạt động rất quan trọng trong phát triển phần mềm vì nó giúp tìm ra và sửa chữa các lỗi và sự cố trong phần mềm. Việc không thực hiện debug có thể dẫn đến việc phần mềm gặp các lỗi và sự cố, gây ảnh hưởng đến trải nghiệm sử dụng của người dùng.

Nếu phần mềm chứa nhiều lỗi, nó có thể dẫn đến việc ảnh hưởng đến tính ổn định và độ tin cậy của phần mềm. Nếu không tìm ra được lỗi đó, nó có thể lan rộng và gây ra tác động lớn hơn đến hệ thống.

Ngoài ra, debug cũng giúp tăng năng suất và giảm thời gian phát triển phần mềm. Bằng cách sửa lỗi sớm, các nhà phát triển có thể tiết kiệm thời gian và công sức so với việc tìm kiếm và sửa lỗi sau này.

3. Quy trình 6 bước debug cơ bản

Quy trình debug là một chuỗi các bước cần thiết để tìm ra và sửa chữa các lỗi trong phần mềm. Dưới đây là một quy trình debug cơ bản:

Bước 1 - Xác định vấn đề: Đầu tiên, cần xác định vấn đề xảy ra trong phần mềm, đó là lỗi gì và tại sao nó xảy ra. 

Bước 2 - Phân tích lỗi: Sau khi xác định vấn đề, cần phân tích lỗi để hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ra lỗi đó.

Bước 3 - Tạo bản sao: Sau khi phân tích lỗi, cần tạo bản sao của phần mềm để kiểm tra các giả định và xác định vấn đề.

Bước 4 - Tìm kiếm lỗi: Tiếp theo, cần tìm kiếm lỗi bằng cách sử dụng các công cụ debug và đoạn mã.

Bước 5 - Xác nhận lỗi: Sau khi tìm thấy lỗi, cần xác nhận lỗi bằng cách tái hiện lại lỗi và đảm bảo rằng nó có thể tái sản xuất.

Bước 6 - Sửa lỗi: Cuối cùng, cần sửa lỗi bằng cách tìm hiểu cách lỗi xảy ra và áp dụng các giải pháp thích hợp để giải quyết vấn đề.

Sau khi sửa chữa xong, cần kiểm tra và kiểm tra lại phần mềm để đảm bảo rằng không có lỗi và phần mềm hoạt động đúng như mong đợi. Quy trình debug là mộtquá trình lặp đi lặp lại, và nó có thể mất nhiều thời gian và công sức để tìm ra và sửa chữa các lỗi phần mềm.

4. Một số thói quen nên tránh để không phải debug

Dưới đây là một số thói quen mà các lập trình viên nên hạn chế:

Sử dụng mã nhưng không thực sự hiểu về nó

Tình trạng sử dụng mã khi chưa hiểu về nó là điều mà các lập trình viên thường gặp phải. Tuy nhiên, rất dễ gây ra việc sử dụng các mã này và phát sinh lỗi sẽ rất khó khắc phục vì lập trình viên chưa hiểu về cách hoạt động của chúng => Vì vậy, rất cần tìm hiểu xem tại sao nó được viết như thế trước khi sử dụng.

Đánh giá thấp tính bảo mật

Thông thường, hoạt động trên các ứng dụng web sẽ có khả năng gây hại theo một cách nào đó đến hệ thống, chính điều đó khiến lập trình viên đánh giá thấp tính bảo mật khiến hệ thống dẫn đến dễ bị tấn công. 

Để có thể tạo thói quen bảo mật, các lập trình viên nên kiểm tra và xác thực, làm sạch dữ liệu từ chuỗi truy vấn  như: tệp cục bộ, cơ sở dữ liệu, tài nguyên từ xa,….

Thói quen không viết comment khi lập trình

Viết comment là việc rất tốn thời gian, đó là lý do mà các lập trình viên thông thường sẽ bỏ qua bước này, nhưng thực tế đây là việc rất quan trọng giúp bạn có thể xem lại logic trong đoạn mã, liên quan chặt chẽ đến việc sử dụng lại của đoạn mã. Do đó, việc phát hiện lỗi sẽ trở nên nhanh hơn.

Lập trình không quan tâm đến khả năng mở rộng

Một sản phẩm có khả năng mở rộng nghĩa là sẽ tiếp tục phát triển, một trang web đang hoàn hảo, không có nghĩa là không cần mở rộng, bởi về sau sẽ chịu tác động của nhiều yếu tố. Vì vậy hãy kiểm tra khả năng mở rộng để dễ dàng gỡ các lỗi gặp phải.

Các công cụ hỗ trợ debug cho lập trình viên

Có nhiều công cụ hỗ trợ debug cho các lập trình viên, dưới đây là một số công cụ phổ biến:

IDE (Integrated Development Environment)

Đây là một phần mềm đa chức năng được thiết kế để hỗ trợ các lập trình viên trong việc viết, debug và thử nghiệm phần mềm. Nhiều IDE cung cấp các tính năng như editor code, trình biên dịch, debugger, profiler, kiểm tra tự động và nhiều tính năng khác.

Debugger

Debugger là một công cụ hỗ trợ debug cơ bản cho phép lập trình viên kiểm tra các giá trị biến, thực hiện các bước trong chương trình và tìm ra các lỗi. Nhiều ngôn ngữ lập trình đều cung cấp một debugger mặc định cho lập trình viên.

Profiler

Profiler là một công cụ hỗ trợ debug cho phép lập trình viên kiểm tra hiệu suất và các vấn đề về tốc độ của phần mềm. Nó giúp phân tích thời gian thực thi của các hàm, xác định các vấn đề về bộ nhớ và giúp tối ưu hóa mã nguồn.

Tracer

Tracer là một công cụ hỗ trợ debug cho phép lập trình viên theo dõi dòng thời gian của chương trình và ghi lại các hoạt động của chương trình để xác định các lỗi hoặc vấn đề có thể xảy ra.

Log viewer

Log viewer là một công cụ hỗ trợ debug cho phép lập trình viên xem và phân tích các thông tin được lưu trữ trong các tệp log để tìm ra các lỗi hoặc vấn đề.

Memory debugger

Memory debugger là một công cụ hỗ trợ debug cho phép lập trình viên kiểm tra và xác định các lỗi liên quan đến bộ nhớ trong phần mềm.

Các công cụ trên có thể được sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp để giúp tìm và sửa lỗi trong phần mềm.

Tạm kết

Đến đây bạn đã hiểu được Debug nghĩa là gì và tác dụng của nó trong lập trình rồi phải không? Là một lập trình viên, việc phải thực hiện Debug là điều không thể tránh. Khi chưa có nhiều kinh nghiệm, Debug thường là công việc khiến bạn cảm thấy ngán ngẩm, thậm chí là sợ phải làm, bởi những chương trình lớn có thể sinh ra rất nhiều lỗi phức tạp. Tuy nhiên về lâu dài, bạn sẽ rút ra cho mình kinh nghiệm để tránh gặp các lỗi này và chuyên môn ngày một được nâng cao.